Whitney Houston, misschien wel de beste zangeres ooit. De popicoon zou deze week zestig zijn geworden. Tenminste, als ze niet op tragische wijze aan haar eigen roem ten onder was gegaan…
Het is 9 augustus 1963, een bloedhete vrijdag. In het Presbyterian Hospital in New Jersey bevalt Cissy Houston van haar derde kind. Een langgekoesterde wens gaat in vervulling: het is een meisje!
Met twee oudere broers is Whitney de jongste in een strenggelovige familie. Haar wieg mag dan in een zwarte probleemwijk staan (waardoor ze from da hood is, zoals Amerikanen dat noemen), maar dat mag haar toekomst niet in de weg staan.
Van jongs af aan stoomt Cissy haar dochter klaar voor een zangcarrière. Moeder is niet voor niets een bekende jazz- en gospelzangeres, en als achtergrondzangeres de vaste keus van Elvis Presley, Jimi Hendrix, Paul Simon en Aretha Franklin. Steeds als ze tijdens haar zwangerschap partijen inzingt, voelt ze hoe de baby in haar buik maar niet stopt met bewegen. Dat moet wel liefde voor muziek zijn! Bovendien is Whitney’s oudere nicht ook nog eens niemand minder dan Dionne Warwick.
Whitney’s zangcarrière begint in de kerk, waar haar moeder het gospelkoor leidt. Ma vertelt het eenieder die het maar horen wil: haar dochter is “aangeraakt” en heeft met haar fenomenale stem een “door God gegeven talent.” Voorbestemd tot iets groots.
En ma krijgt gelijk. Als pubermeisje heeft Whitney al een bereik van vijf octaven. Haar stem kleurt van donker en diep tot ijl en hoog. Daarnaast is ze ook nog eens beeldschoon, slim én grappig. Maar ook bescheiden en onzeker, iets dat ze haar hele leven zal blijven.
Ma zit haar dochter flink achter de broek, dus is Whitney vanaf haar jonge tienerjaren al kind aan huis in muziekstudio’s. Meestal als achtergrondzangeres, onder anderen voor Jermaine Jackson en Chaka Khan.
Omdat haar moeder een drill instructor is, die het maximale uit het talent van haar dochter wil halen, trekt Whitney emotioneel meer naar haar vader, John Russell Houston. Een rustige, zachtaardige man die haar de bijnaam ‘Nippy’ geeft, omdat ze graag uitslaapt. Vooral na het uitgaan, want Whitney is niet ongevoelig voor de vele verlokkingen des levens. Haar broers dealen en al snel gebruikt zij ook drugs. Recreatief, omdat iedereen in da hood dat doet. Je gaat uit, je feest en daar horen nu eenmaal marihuana, coke en crack bij.
Hartsvriendin
Op de middelbare school heeft de wat timide Whitney één hartsvriendin: Robyn. Een uit de kluiten gewassen meid, groot en sterk. Beiden blijken al snel onafscheidelijk, gezworen vriendinnen. Robyn waakt over Whitney, ontpopt zich tot haar beschermengel. Want Whitney is bang om gepest te worden met haar talenten. Wanneer ze op haar zeventiende als fotomodel de cover van het razend populaire tienermagazine Seventeen siert, vertelt ze dat aan niemand. Robyn komt er pas achter wanneer ze posters van de cover in de kiosken op straat ziet hangen. Die gevoeligheid is een van de redenen waarom Whitney zich als zangeres zo goed in haar nummers kan inleven.
Whitney is negentien als ze met haar moeder een zangtour langs chique nachtclubs maakt. Daar ziet een medewerker van een platenmaatschappij haar optreden. Hij introduceert Whitney bij zijn baas, Clive Davis. We schrijven dan het jaar 1983. Davis is direct verkocht. Hij ziet in Whitney het ultieme talent. En een kneedbaar meisje. Iemand van wie hij een popidool kan maken, geaccepteerd door de massa.
Whitney’s eerste (titelloze) album wordt door Davis met zorg samengesteld. Nummers die te ‘zwart’ klinken, keurt hij af. Commercieel gezien krijgt de platenbaas gelijk. De tweede single van het album (You Give Good Love) is een hit. De derde (Saving All My Love For You) staat binnen de kortste keren op 1 in de Amerikaanse Top-100. Een ster is geboren. Whitney’s debuutalbum verkoopt wereldwijd 25 miljoen exemplaren. In 1986 ontvangt ze haar eerste Grammy. Daarmee is het hek van de dam.
De successen stapelen zich op. Whitney is het type meisje dat elke witte Amerikaan begeert. De ultieme girl next door. Beeldschoon, ongecompliceerd, goedlachs, gelovig en altijd aardig. Maar het zwarte publiek is minder over haar te spreken. Whitney zou ‘te wit’ zijn, qua zang. Haar nummers zouden niet geworteld zijn in een ‘zwarte traditie’. Waarom zingt ze zo weinig R&B, een mengeling van zwarte soul, hiphop en rap? Met al die makkelijk in het gehoor liggende popsongs verloochent ze alleen maar haar afro-Amerikaanse achtergrond. Tijdens sommige optredens wordt Whitney uitgejouwd door het zwarte deel van het publiek. Spottend noemen ze haar Whitey.
Die kritiek raakt haar diep. Júist vanwege haar fenomenale stem hoeft ze zich niet tot één muzieksoort te beperken. Whitney kan moeiteloos elke sound aan. Van pop, tot blues, tot soul. Maar nu is het alsof ze door haar talent tussen wal en schip is geraakt. Niet wit genoeg, niet zwart genoeg. Het is ook nooit goed.
Lesbische relatie
Ook haar schoonheid achtervolgt haar. Op een dag in 1986 is ze te gast in een Franse talkshow, samen met een stomdronken Serge Gainsbourg. De Fransman meldt plompverloren en met dubbele tong: “I want to fuck you.” Whitney acteert alsof ze prettig verrast is (“Thank you”). Voor Gainsbourg het startschot om haar uitgebreid te bepotelen op nationale tv.
Tekst loopt verder onder de video
De enige die haar echt begrijpt, is Robyn, de hartsvriendin uit haar middelbareschooltijd. Zij staat nog steeds aan Whitney’s zijde en is er tijdens optredens en op tournees altijd bij. Al snel doet het gerucht de ronde dat de twee een romance hebben. Het gerucht klopt, maar dat hoeft niemand te weten. Whitney’s gelovige moeder is er sowieso op tegen, maar nog belangrijker: de platenmaatschappij ook. De lesbische relatie moet geheim blijven, omdat die niet past bij Whitney’s kuise imago als het brave buurmeisje.
Haar duizelingwekkende successen (lees: financiële belangen) dienen beschermd worden. Al was het maar omdat ze net, voor de Olympische Zomerspelen van 1988, de soundtrack One Moment in Time heeft opgenomen.
Maar tegelijkertijd wringt er iets. De ster Whitney Houston is heel iemand anders dan de persoon Whitney Houston. Waar de ster een knap, ongecompliceerd popidool is, daar is de persoon meer gecompliceerd. Op zoek naar zichzelf, naar haar eigen identiteit. Ook in haar liefdesleven. Is ze lesbisch, of biseksueel? Whitney heeft korte relaties met beroemdheden als Jermaine Jackson en Eddie Murphy. De liefde kent vele verschillende vormen. Maar steeds als het uitgaat, is Robyn er voor haar.
Uiteindelijk trouwt Whitney in 1989 met de R&B-ster en bad boy Bobby Brown. Het is zeker liefde tussen de twee. Maar hij is ook de meest geschikte oplossing voor het imago van echtgenote en moeder dat ze nastreeft. Of beter gezegd; dat haar familie en de platenmaatschappij nastreven. De relatie met Robyn is daarmee voorbij, maar hoe dan ook wil Whitney haar niet kwijt. Dus wordt Robyn haar manager en vertrouwenspersoon.
Whitney’s keuze voor het keurige imago legt haar geen windeieren. Ze is nu een superster. Een muzikaal totaalpakket, naadloos toegesneden op wat de doorsnee Amerikaan wil horen en zien. Maar tegelijkertijd is Whitney in een fuik beland. Zij is nu degene waarvan de gehele familie Houston afhankelijk is. Haar ouders, broers, schoonzus; ze reizen allemaal met haar mee, vormen haar entourage. Het zijn beklemmende familiebanden. Ma drilt nog steeds haar dochter, pa doet alle financiële onderhandelingen. Hij begint zijn eigen bedrijf (John Houston Entertainment) en laat zich exclusief door Whitney inhuren. Zelfs haar beide broers staan op de loonlijst, met daaromheen wéér een hele trits medewerkers. En allemaal doen ze datgene wat goed is voor Whitney’s carrière. Of beter gezegd, wat het meeste geld in het laadje brengt. Maar niemand die zich afvraagt of deze way of life ook goed is voor Whitney zelf, als persoon…
Net vóór het hoogtepunt van haar roem, in 1991, vraagt een journalist haar hoe ze na haar dood herinnerd wil worden. Waarop Whitney diep zucht en antwoordt: “Wat ík wil, doet er helemaal niet toe.” Om na een korte stilte weer terug te grijpen op haar imago van the girl next door: “Ik wil vooral worden herinnerd als een heel aardig persoon. Somebody who cared, you know?”
Maar het zinnetje dat als een mantra door haar carrière loopt, is ontegenzeggelijk: “Can I be me?” Ze roept het zo vaak, soms wanhopig en soms half grappend, dat de studio er een sample van maakt: “C… c… c… Can I be me?”
Ze heeft een geweldige carrière, maar dan wel één die door haar familie en platenbaas is uitgestippeld. In een interview zou ze later zeggen: “Je moet in deze business weten wie je bent, want anders maken ze iemand anders van je.” Maar daarvoor is het voor Whitney al te laat.
Het absolute hoogtepunt komt in 1992, wanneer ze de hoofdrol speelt in de speelfilm The Bodyguard. Kevin Costner is haar tegenspeler. De twee houden aan de vele draaidagen een levenslange vriendschap over, ook al zien ze elkaar weinig in de jaren die volgen.
Maar de door Houston vertolkte soundtrack I Will Always Love You wordt een ongekende hit. Het nummer prijkt 14 weken lang op de eerste plaats in de Billboard Hot 100. De a capella-versie is volgens velen zelfs het absolute hoogtepunt in haar carrière. Daarmee is de top bereikt.
Tekst loopt verder onder de video
Op 4 maart 1993 schenkt Whitney het leven aan een dochtertje: Bobbi Kristina Brown. Familie en de platenmaatschappij hopen dat de kleine spruit voor een nieuwe impuls zal zorgen. Op naar nóg grotere hoogten!
Maar in plaats daarvan gaat het langzaam maar zeker bergafwaarts. Niemand weet precies waardoor of waarom, maar de platenverkopen beginnen ietwat in te zakken. Een neerwaartse spiraal zet zich in werking. Whitney houdt van zingen en optreden, maar nauwelijks nog van haar carrière, van bekend zijn. Al die mensen die haar naam scanderen, maar haar helemaal niet kennen. Ze is er zó klaar mee.
Drugsgebruik
Af en toe duiken geruchten op over drugsgebruik. Echtgenoot Bobby zou een slechte invloed op Whitney hebben en niet bepaald zijn best doen om drank- en drugsmisbruik te ontmoedigen. Dat klopt. Het lijkt wel alsof de twee elkaar versterken. Whitney heeft haar drugs en Bobby heeft zijn booz. Samen doen ze beide. Al snel gaat het verhaal dat Whitney en Bobby elke avond zwaar aan de cocaïne zitten in hun majestueuze villa, terwijl enkele kamers verderop het bedienend personeel zich bekommert om de kleine Bobbi. Zo gaat het van kwaad tot erger. Tijdens de opnamen van de film Waiting to exhale belandt Whitney in het ziekenhuis: een overdosis cocaïne. Het incident wordt onder het tapijt gemoffeld. Al was het maar omdat door alle interne spanningen en ruzies een groot deel van Whitney’s entourage eveneens aan de drugs zit.
Behalve dan Robyn. Zij geeft er in 1999 de brui aan. Het afscheid is abrupt. Een nieuwe klap voor Whitney, het breekt haar hart. Robyn was haar enige, allesomvattende liefde. Beide vrouwen zouden elkaar nooit meer spreken.
In januari 2000 worden Whitney en Bobby gearresteerd op het vliegveld van Hawaï. Er is marihuana aangetroffen in hun bagage. Het is een rel van jewelste, al weet nauwelijks iemand buiten haar entourage dat die vijftien gram wiet slechts het topje van de ijsberg zijn.
Intussen zegt Whitney om de haverklap optredens af. Ze treedt uiteindelijk ook niet op tijdens de Oscaruitreiking in 2000. Geruchten gaan dat haar stem zou haperen. Dat is ook zo, maar de ware reden van haar stemproblemen weet bijna niemand: het jarenlange coke- en crackgebruik heeft haar stembanden aangetast. Bovendien verliest Whitney langzaam maar zeker steeds meer tanden door haar drugsgebruik. Berucht is een paparazzo-foto van de badkamer van Whitney en Bobby in een hotel, na afloop van een drugsfeest. De ruimte oogt als een uitgewoond drugspand.
In september 2001 mag Whitney optreden op de 30th Anniversary Special voor Michael Jackson, die dan dertig jaar in het vak zit. Ze ziet er graatmager uit, vel over been. De beelden van haar optreden worden zelfs licht geblurd, zodat de kijkers thuis niet alle botten zien onder haar bijna doorschijnende huid. Media raken er in de dagen die volgen niet over uitgepraat. Ze noemen haar ‘Whitney Light’, het wandelende skelet, gestruikeld over haar eigen roem.
Uiteindelijk erkent Whitney haar verslaving. Het drugsgebruik zou na het succes van The Bodyguard uit de hand zijn gelopen. Ze nam de verdovende middelen niet om plezier te hebben, maar uit pure noodzaak, om te ontspannen. Ze kickt af en komt weer een paar kilo aan.
Een nieuw dieptepunt volgt in augustus 2002, als haar vader out of the blue 100 miljoen dollar van haar eist. Whitney zou zijn bedrijf niet voor alle managementdiensten betaald hebben. Haar hart breekt opnieuw. Nog geen jaar later overlijdt haar vader aan hartfalen, na maandenlang in het ziekenhuis te hebben gelegen. Whitney betaalt alle rekeningen. Op zijn uitvaart zijn zoveel paparazzi aanwezig – niet voor haar vader, maar voor háár – dat ze besluit thuis haar eigen herdenkingsdienst te houden. Donkere jaren volgen, wederom doorspekt met drugs.
Pas na haar scheiding van Bobby, in 2007, krabbelt Whitney langzaam weer overeind. In een interview met Oprah Winfrey, in 2009, vertelt ze over haar problemen. Hoe ze marihuana rookte met crack en cocaïne erin. En over het moment dat ze wist dat haar huwelijk voorbij was, toen Bobby haar in het gezicht spuugde, waar hun dochter bij was.
Maar er is ook goed nieuws. Whitney meldt weer clean te zijn en kondigt en passant een nieuw album aan én een wereldtournee: De Nothing But Love World Tour, haar eerste wereldtournee sinds tien jaar.
Maar zowel het album als de tournee floppen. Vooral de live concerten draaien uit op een teleurstelling. Haar stem is nog maar een glimp van wat die ooit was. Whitney is niet langer de girl next door. Ze is haar onschuld kwijt, heeft haar stem verkwanseld. Dat laatste probeert ze tijdens concerten te verbloemen met eindeloze monologen en pauze na pauze. Fans vragen boos hun geld terug. Recensenten laten nauwelijks iets van haar heel. Geen beter vermaak dan leedvermaak. Ze trekken eindeloze parallellen met de buitengewoon getalenteerde zangeres die ze ooit was, met een dijk van een stem. En hoe ver ze is afgegleden.
Whitney raakt weer aan de drugs. Crack, cocaïne, alcohol, pillen. Als het maar verdooft. Ze treedt af en toe nog op, maar oogt als een wrak, een schim uit het verleden. Tussen de optredens door zakt ze weg in een constante roes. Uiteindelijk willen organisatoren haar niet meer boeken. Ze is een te groot financieel risico. Komt ze wel opdagen? En is ze bij stem? Of überhaupt in staat haar teksten te onthouden? Er is geen peil meer op te trekken. Enkel de tabloids lijken nog in haar geïnteresseerd.
Dood aangetroffen
Op 11 februari 2012 wordt Whitney dood aangetroffen op haar kamer in het Beverly Hilton hotel in Beverly Hills. Moederziel alleen in de badkuip, het hoofd voorover in een laagje water van amper dertig centimeter. Het bericht van haar overlijden komt niet eens onverwacht.
Verdronken, wordt eerst gedacht. Maar daarvoor wordt te weinig water in haar longen aangetroffen. Mogelijk was ze al dood voordat haar hoofd onder water belandde, ingestort door een fatale combinatie van de angstremmer Xanax, een handvol andere medicijnen plus alcohol. Ook noteert de lijkschouwer veel sporen van ‘aderverkalking en cocaïnegebruik.’ Whitney blijkt, door jarenlang cocaïnegebruik, een geperforeerde neus te hebben. Ook mist ze om diezelfde reden elf tanden.
Op haar uitvaart spreekt Kevin Costner, haar tegenspeler in The bodyguard. Het vreet aan hem dat hij haar niet ook in het echte leven heeft kunnen redden. “Ik heb haar teleurgesteld. Ik had er moeten zijn voor haar, en ik was er niet. Ik redde haar in de film, ik had haar nu ook moeten redden.” Whitney deed ertoe, is wat hij wil zeggen. Om haar te eren heeft Costner zelfs nu, jaren later, nog altijd I Will Always Love You als ringtone op zijn mobiel: “Telkens als iemand me daarmee uitlacht, zie ik dat als een grote eer.”
Terug naar 2012, enkele maanden na de uitvaart. Whitney’s dochter Bobbi, 19 jaar inmiddels, vertelt in een interview met Oprah Winfrey dat ze in haar moeders voetsporen wil treden. Zingen, acteren, dansen, ze gaat het allemaal doen. Voor mama. Ook al is daar, financieel gezien, geen enkele reden voor. Op haar dertigste zal ze de 115 miljoen dollar erven die Whitney haar heeft achtergelaten.
Maar zover zal het nooit komen. Drie jaar later, op 31 januari 2015, wordt ook Bobbi bewusteloos aangetroffen in de badkuip, ook met haar hoofd voorover in het water. Haar bloed blijkt sporen van marihuana, alcohol, cocaïne, morfine en diverse medicijnen te bevatten. Ze overlijdt uiteindelijk, na een coma van een half jaar, op 25 juli 2015. Bobbi werd 22 jaar oud. Ze ligt in New Jersey begraven naast haar moeder.
