Die alom geroemde heroïek van militairen, waarin gaat die eigenlijk schuil? Ik heb nu al ontelbare filmpjes op TikTok en Telegram voorbij zien komen, maar ik zie het niet. Wat ik wel zie, is een Russische soldaat, op zijn buik liggend. De polsen met tie wraps aan elkaar. Hij kermt en kronkelt. De ongelukkige is net in zijn knieholte geschoten. Zijn onderbeen ligt er in een vreemde, onnatuurlijke hoek bij. De Oekraïner die de trekker overhaalde, staat erbij en kijkt ernaar. Een maand geleden wist hij niet of hij een medemens kon neerschieten. Nu weet hij niet of hij er überhaupt nog iets bij voelt.
Een ander filmpje. Een stad als een knekelveld. Een Oekraïner manoeuvreert zijn voertuig tussen de lijken door. Half verkoolde militairen. Voor hen is de oorlog voorbij. Maar ook burgers. Een oudere man, met fiets en al omgevallen, koud en verstijfd, de benen nog bij de trappers. Wat verderop ligt een blauw geaderde vrouw, met haar boodschappentas nog in de hand. De Oekraïner rijdt stapvoets verder. Hij zou willen dat hij kon huilen, net als vroeger. Maar ergens in deze verdomde oorlog is hij opgedroogd.
Politici noemen dergelijke beelden ‘onverdraaglijk.’ Oh, de hypocrisie! Alsof oorlog proper is. Alsof nooit eerder in de geschiedenis oorlogsmisdaden zijn gepleegd. Alsof dood en verwoesting niet met elke soldaat optrekken. Ach, oorlog is zo’n keurige aangelegenheid! En alle manschappen zo dapper! Helden zijn het – al moeten politici hen daartoe wel dwingen. Dus dirigeert Rusland dienstplichtigen richting front. Oekraïne eveneens. Daar mogen mannen die geschikt zijn voor militaire dienst het land niet eens verlaten. Iedereen móét strijden tegen de Russen. Is het niet ironisch? Gedwongen worden om te vechten voor vrijheid.
Aan beide zijden dienen dus soldaten die helemaal niet willen. Leraren, boekhouders, stationschefs, IT’ers. Dwangarbeiders zijn het. Kijk, daar valt er nog een zwaargewond neer. Hopelijk lappen ze hem snel weer op in het veldhospitaal. Dan kan hij terug naar het front om zichzelf alsnog aan gort te laten schieten. En eenmaal gesneuveld, wordt zijn kist bedekt met een vlag. Als teken dat hij gehoorzaam is gestorven. Een ‘heldendood’ noemen politici dat dan.
Al in de negentiende eeuw omschreef de Pruisische generaal Von Clausewitz oorlog als “de voortzetting van politiek met andere middelen.” Oorlog is een middel om een politiek doel te bereiken. En dat doel kunnen we in Oekraïne blijkbaar alleen maar bereiken middels escalatie: wapens, wapens en nog meer wapens. Hoe zwaarder, hoe beter. Steeds maar meer olie op het vuur.
Maar geen burger die oorlog wil. En geen ouder die zijn kind een oorlog in wil sturen. Tóch gebeurt het. Dankzij alle opgeklopte heroïek, die altijd gaat over de strijd tussen goed en kwaad. Het barbaarse karakter van de vijand en de heldenmoed van de eigen manschappen. Want dat is wat politici doen: jou wijsmaken dat niet zij, maar jíj in een oorlog verwikkeld bent.
