{"id":38646,"date":"2024-02-15T14:16:57","date_gmt":"2024-02-15T12:16:57","guid":{"rendered":"https:\/\/www.koelman.com\/?p=38646"},"modified":"2024-04-14T17:03:30","modified_gmt":"2024-04-14T15:03:30","slug":"andy-kaufman-dood-onmogelijk","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.koelman.com\/andy-kaufman-dood-onmogelijk\/","title":{"rendered":"Andy Kaufman dood? Onmogelijk!"},"content":{"rendered":"\n

Op 17 januari zou Andy Kaufman, de meest buitenissige performer aller tijden, 75 jaar zijn geworden. Ware het niet dat hij al op 35-jarige leeftijd overleed. Het verhaal van de onpeilbare komiek, hier vooral bekend geworden door zijn stuntelende rol van Latka in de populaire serie Taxi<\/em>, die niets liever deed dan zijn publiek tot het uiterste tergen.<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Het zijn de vroege jaren zeventig. Een bruin caf\u00e9, ergens in een buitenwijk van New York. Het is open avond en een wat timide mannetje klimt op het podium. Hoge stem, Oost-Europees accent. Een beminnelijke immigrant. Hij meldt, bijna overbeleefd, moppen te willen vertellen. Het publiek leunt achterover, armen over elkaar.<\/p>\n\n\n\n

Het mannetje begint, gniffelend van de voorpret, met de eerste mop. Maar geen punchline te bekennen. Zo gaat het een tijdje door. De stiltes die na elke mop vallen, worden pijnlijker en pijnlijker. Dus lacht de ongelukkige zelf maar. Hard en met lange uithalen. Als dat ook niet helpt, begint hij paniekerig elke mop uit te leggen, struikelend over zijn eigen woorden. Mensen kijken elkaar aan.<\/p>\n\n\n\n

\u201cIs dit soms een open avond voor talentlozen?\u201d roept iemand. Een beschaamd gegiechel stijgt op. Maar ook boe-geroep. \u201cYou suck<\/em>!\u201d roept een ander.
Het mannetje breekt. \u201cWillen jullie allemaal alsjeblieft weggaan?\u201d huilt hij, \u201cjullie lachen \u00f3m mij, niet met mij!\u201d
Waarop alleen maar een harder, honend geproest volgt.
Tumult in de zaal. Enkele vrouwen wijzen het publiek boos terecht. Lachen om zo\u2019n kwetsbaar, zielig iemand? Schande! Iedereen zou zich moeten schamen!<\/p>\n\n\n\n

Terwijl het publiek ruziet over de vraag of hier \u00fcberhaupt iets te lachen valt, veegt het mannetje zijn tranen weg: \u201cDan ga ik nu Jimmy Carter nadoen, de president van de Verenigde Staten.\u201d En dan, zonder ook maar iets aan zijn stem te veranderen: \u201cHallo, ik ben Jimmy Carter, de president van de Verenigde Staten.\u201d<\/p>\n\n\n\n

En zo gaat het verder, de ene na de andere hopeloze imitatie, steeds weer afgesloten met een verlegen buiging: \u201ctank you veddy much<\/em>!\u201d Het publiek zucht en steunt. Dit is allemaal van zo\u2019n ongekende lulligheid. Geapplaudisseerd of gelachen wordt er al lang niet meer.<\/p>\n\n\n\n

Dan kondigt het mannetje een imitatie van Elvis Presley aan. Toeschouwers kijken al een andere kant op. Ze zullen de gifbeker helemaal leeg moeten drinken.<\/p>\n\n\n\n

Hij keert het publiek de rug toe, hangt een gitaar om, woelt wat door zijn haar, draait zich weer om\u2026 en geeft een in alles perfecte imitatie van de King weg. \u201cThe greatest Elvis I\u2019ve seen in my life<\/em>,\u201d zouden ze later allemaal zeggen. Toeschouwers veren op, kijken met ogen als schoteltjes toe, joelen, klappen.<\/p>\n\n\n\n

Waarop de perfecte Elvis weer terug transformeert in het verlegen buigende mannetje: \u201cTank you veddy much<\/em>!\u201d En weg is hij, het publiek achterlatend met een levensgroot vraagteken boven het hoofd. Wat w\u00e1s dit? Is die gast echt? Het lijkt wel alsof hij zelf geen idee had van wat hij deed.<\/p>\n\n\n\n

<\/div>\n\n\n\n

Marteling<\/h2>\n\n\n\n

De man op het podium is Andy Kaufman. Toen hij veertien was, zag hij samen met een vriendje een Pakistaanse man slechte grappen vertellen in een caf\u00e9 in Greenwich Village. \u201cWat afschuwelijk!\u201d zei het vriendje, terwijl de Pakistaan schutterde op het podium.
\u201cJa, is het niet geweldig?\u201d reageerde Andy.
En direct wist de jonge Kaufman wat hij wilde in het leven. Dit! Die ongemakkelijke stiltes. Die pijnlijke momenten als je geen enkele lach krijgt. Maar tegelijkertijd is die onbedoelde marteling van het publiek z\u00f3 onbedaarlijk grappig!<\/p>\n\n\n\n

In 1974 krijgt Andy de kans om het voorprogramma van zanger Barry Manilow te verzorgen. Leuk, zo\u2019n lullige act die cumuleert in een perfecte Elvis Presley, redeneert zijn management. Dus doet Andy weer zijn foreign man-act. Nu voor een enorme zaal, afgeladen vol. Maar het overwegend donkere publiek, gekomen voor romantisch songs als My Girl<\/em> en Just My Imagination<\/em>, reageert vijandig op al het gestuntel. H\u00ed\u00e9r hebben ze niet voor betaald! De zaal lust hem rauw. Het is \u00e9\u00e9n aaneenschakeling van boegeroep (\u201cfuck off<\/em>!\u201d) die de snotterende Andy over zich heen krijgt, op dat grote podium.<\/p>\n\n\n\n

Dan gebeurt het. Hij haalt plots een enorm pistool tevoorschijn. Iedereen schrikt. Dan verdwijnt het mannetje huilend achter de gordijnen. Een schot klinkt, een zware plof op de grond. Einde voorprogramma.<\/p>\n\n\n\n

Daarna mag Barry Manilow optreden. De zanger zal zich jaren later nog herinneren hoe het de rest van de avond onmogelijk was om de zaal rustig te krijgen. Andy Kaufman? De klootzak! Dat was eens, maar nooit weer.<\/p>\n\n\n\n

<\/div>\n\n\n\n

Tony Clifton<\/h2>\n\n\n\n

Van het een komt het ander. De makers van het tv-programma Saturday Night Live<\/em> ontdekken Andy Kaufmans ontregelende humor. Ook daar mag zijn typetje \u2018foreign man\u2019 optreden. Zo begint het balletje te rollen. De Dave Letterman Show<\/em> volgt, waarna de producers van de sitcom Taxi hem casten. Ze willen dat Andy als \u2018foreign man<\/em>\u2019 de rol op zich neemt van de veel te aardige automonteur Latka Gravas.<\/p>\n\n\n\n

Maar dat is niet iets wat Andy ambieert, ook al beloven de producers dat hij er razend populair mee zal worden, niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook daarbuiten. Andy houdt aanvankelijk de boot af, maar de producers blijven aandringen. Dus legt hij een eis op tafel: \u00e9\u00e9n keer een gastoptreden van Tony Clifton in een aflevering van Taxi, maar dan wel zonder Latka. De producers hebben geen idee wie die hele Tony is. Misschien Andy zelf? Of is het echt een zanger uit Las Vegas, zoals Andy beweert? Ach, wat maakt het uit. Als Tony sporadisch in het voorprogramma van Andy\u2019s one man show optreedt, dan zal het wel ok\u00e9 zijn. En met Andy\u2019s eis, dat Tony dan ook enkel als Tony wordt aangesproken, gaan ze ook akkoord.<\/p>\n\n\n\n

Dus maakt Tony Clifton op een dag zijn opwachting in de studio waar Taxi wordt opgenomen. De producers brengen van tevoren de cast op de hoogte: \u201cVolgens ons is het Andy zelf. Maar officieel is hij het ook weer niet. Nou ja, whatever, speel maar gewoon mee.\u201d<\/p>\n\n\n\n

Iedereen op de set kijkt de ogen uit als Tony Clifton binnenstapt. Hij blijkt een morsige nachtclubentertainer in een zijden colbertje. Enorme bakkenbaarden met daarboven een kapsel dat verdacht veel op een pruik lijkt, plus een enorme zwarte zonnebril. Hij oogt vadsig en heeft twee kolossale prostituees bij zich. Vrouwen die hun rondingen in veel te strakke jurkjes hebben gepropt. Ze hebben allebei een mechanisch hondje op de arm dat de hele tijd op vol volume blaft.<\/p>\n\n\n\n

De cast doet alsof er niets vreemds aan de hand is. Tony Clifton ontpopt zich intussen als een ongemanierde, hufterige en zuipende B-artiest. Hij zingt vals, kan niet acteren en wil tot overmaat van ramp met iedereen op de vuist. De verwarring is enorm. Uiteindelijk wordt Tony, na het zoveelste handgemeen, door de beveiliging afgevoerd. Hij is ontslagen.<\/p>\n\n\n\n

De volgende dag is de cast net beelden van Clifton aan het bekijken, als Andy binnenstapt. Niemand weet wat te zeggen, want van de producers moet iedereen het spelletje meespelen. Andy kijkt ge\u00efnteresseerd naar de beelden van Tony Clifton en de beveiligers, verwikkeld in een wilde verstrengeling. Wanneer het fragment is afgelopen, valt er een korte stilte. \u201cWat een klootzak,\u201d is alles wat Andy droogjes zegt.<\/p>\n\n\n\n

Tony Clifton verzorgt nu de openingsact van alle Kaufman-shows in nachtclubs. Hij wordt voorgesteld als \u201cde zanger die meer platen heeft verkocht dan Elvis Presley en The Beatles samen.\u201d Maar elk optreden verloopt rampzalig. Clifton arriveert steevast vijfentwintig minuten te laat en weigert vervolgens op te treden zolang er nog gerookt wordt in de zaal. Die eis verpest de sfeer al behoorlijk, maar iedereen gehoorzaamt. Waarna Clifton het podium op sloft, een dikke Cubaanse bolknak opsteekt en nasaal krijsend een nummer van Gloria Gaynor ten gehore brengt. Publiek jouwt Tony uit en bekogelt hem met alles dat voorhanden is, voornamelijk eten.<\/p>\n\n\n\n

Media menen intussen dat Kaufman en Clifton een en dezelfde persoon zijn. Maar Kaufman ontkent in alle toonaarden. Bovendien komt het regelmatig voor dat beiden samen op het podium staan, voor een duet. Niemand die weet dat Kaufmans showbizzpartner Bob Zmuda dan Tony Clifton speelt.<\/p>\n\n\n\n

Af en toe maakt Clifton ook zijn opwachting in talkshows. Steeds wanneer de naam Kaufman valt, ontploft hij, schreeuwend dat die loser hem gebruikt om hogerop te komen in de showbizz.<\/p>\n\n\n\n

Tekst loopt verder onder de video<\/sub><\/em><\/p>\n\n\n

\n \n \n
\n