December 1914, de Eerste Wereldoorlog woedt nog steeds. Bij aanvang, vijf maanden eerder, was soldaten beloofd dat ze met Kerstmis weer thuis zouden zijn. Maar de strijd langs de 750 kilometer lange frontlinie is in een patstelling verzand, een loopgravenoorlog.<\/p>\n\n\n\n
Zo ook nabij het Waalse dorp Ploegsteert, waar Britse en Duitse troepen zich hebben ingegraven. Met tussen hen in het niemandsland, op sommige plekken niet meer dan dertig meter breed. Als de wind goed staat, kunnen soldaten ruiken wat er \u2018aan de overzijde\u2019 wordt gekookt.<\/p>\n\n\n\n
Hoe dan ook, het is kerstavond 1914. Beide zijden bivakkeren al vijf maanden in hun koude, zompige loopgraven. Het vriest en op sommige plaatsen begint het te sneeuwen. Die middag waren er enkele schotenwisselingen, maar nu is het rustig. De heldere maan werpt haar licht over het niemandsland.<\/p>\n\n\n\n
Vanuit hun loopgraven zien de Britten bedrijvigheid. De Duitse soldaten van het 134e Saksische Infanterieregiment plaatsen kerstbomen met kaarsjes erin op de randen van hun loopgraven. De contouren zijn duidelijk te onderscheiden. Gevolgd door een gedragen gezang. De Duitsers zingen Stille Nacht.<\/p>\n\n\n\n
Het lied duurt even. Als de laatste klanken zijn weggestorven, is het plots waarachtig stil, daar aan het front nabij Ploegsteert. Dan zet de Duitse luitenant Kurt Zehmisch beide handen aan de mond en roept in gebrekkig Engels “Merry Christmas<\/em>!” richting de Britse loopgraven.<\/p>\n\n\n\n De Tommies staren elkaar verbaasd aan. Weer die stilte. Dan antwoordt een Britse officier in al even gebrekkig Duits: “Fr\u00f6hliche Weihnachten<\/em>!”<\/p>\n\n\n\n Gegrinnik stijgt op aan beide kanten van het niemandsland. De Britten stoten elkaar aan. Nu is het hun beurt. Ze besluiten een eigen versie van het kerstlied ten gehore te brengen: Silent Night<\/em>. De Duitsers haken direct in. Minutenlang klinkt het gezang aan beide zijden van het front. Daarna is er gefluit en geklap. Een Britse soldaat zou later vertellen: \u201cIk dacht: dit is toch wel heel bijzonder, dat twee vijandige volkeren midden in de oorlog hetzelfde kerstlied zingen.\u201d<\/p>\n\n\n\n Er lijkt iets veranderd te zijn. Een Tommie steekt zijn hoofd boven de loopgraaf uit, zwaait heel even en duikt weer snel in dekking. Maar geen Duitser die vuurt. Sterker nog, een van hen staat op en wuift zelfs wat langer, met beide armen. De Britten zwaaien terug.<\/p>\n\n\n\n Een vreemde opwinding maakt zich van de soldaten meester aan beide zijden van het niemandsland. Wat gebeurt hier?<\/p>\n\n\n\n Die nacht blijven zowel de Britten als de Duitsers wakker, druk fluisterend en speculerend wat nu te doen.<\/p>\n\n\n\n De volgende ochtend, op eerste kerstdag, klimmen de eerste soldaten voorzichtig uit hun loopgraven. Enkele Duitsers en Britten ontmoeten elkaar halverwege het niemandsland. Ze salueren en schudden elkaar de hand. Een van de Britten heeft zelfs een voetbal bij zich. Hij trapt het stuk leer de lucht in, hoog boven het niemandsland. Even later is een kluwen Britten en Duitsers verwikkeld in een potje voetbal. Er wordt gelachen en geroepen. Elk doelpunt wordt juichend gevierd.<\/p>\n\n\n\n Die namiddag houden de Duitsers en Britten een gezamenlijke dienst om hun dode kameraden te begraven, die soms al wekenlang in het niemandland liggen. Gezamenlijk lezen ze teksten uit de Bijbel voor, eerst in het Duits, dan in het Engels. \u2019s Avonds zijn er kampvuren en wordt vlees bereid. Er wordt gedronken, gekletst, gelachen. De dood lijkt ver weg. Er is hoop voor in de plaats gekomen.<\/p>\n\n\n\n Maar de officieren maken zich zorgen. Zij begrijpen donders goed dat deze onderhandse wapenstilstand in de ogen van het opperbevel gelijk staat aan hoogverraad. De sanctie: het vuurpeloton. Maar ze kunnen even niet anders. Het is alsof de manschappen plots tot het inzicht zijn gekomen dat zij niet dezelfde oorlog voeren als hun generaals. Dat al die stakkers, aan weerszijden van het niemandsland, in dezelfde mis\u00e8re zitten. Alleen de uniformen verschillen.<\/p>\n\n\n
“I\u2019m Jim<\/em>.”
“Ich bin Otto<\/em>.”
“Happy Christmas<\/em>.”
“Frohe Weihnachten<\/em>.”
Daar staan ze tegenover elkaar, eerst nog schuchter, bijna verlegen. De Britten in hun kaki-kleuren en de Duitsers in hun feldgrau. Maar al gauw vermengt het zich. Soldaten tonen elkaar foto\u2019s van thuis. Er wordt Schnaps gedronken, tabak en chocolade uitgewisseld. Potten jam en koekjes gaan rond. Wat verderop laat een Brit zich knippen door een Duitse soldaat die voor de oorlog kapper was. Er is een levendige ruilhandel: \u00e9\u00e9n blikje Engelse jam voor twee Duitse sigaren. En er worden groepsfoto\u2019s genomen.<\/p>\n\n\n\n