Een nieuw jaar. En daar doemen de eerste plichtplegingen al op: eenieder die u de komende dagen tegen het lijf loopt, een gelukkig nieuwjaar wensen. Een ritueel waaraan niemand ontkomt, want iemand géén gelukkig nieuwjaar wensen, is hetzelfde als hem een óngelukkig nieuwjaar wensen.

In De Volkskrant las ik een interview met een etiquette-specialiste. Volgens haar is het de bedoeling dat u al die mensen oprécht een gelukkig nieuwjaar wenst. Het moet “uit het hart komen.” Dat laatste lijkt me knap lastig. Kreten als „gelukkig nieuwjaar” en „beste wensen” doen me altijd denken aan een kerstkaart waarop enkel de naam van de afzender staat, met op de andere zijde een voorgedrukt “fijne kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar.” Ik word daar altijd een beetje droevig van. Stuur dan niets, denk ik dan.

Maar wat wensen we elkaar eigenlijk als we „beste wensen” zeggen? Niemand die het weet. Neem maar eens de proef op de som. Als iemand „beste wensen” tegen u zegt, reageer dan met: „O ja? Welke dan?” Vervolgens laat u die persoon fijn stoeien met de stilte die volgt. Heerlijk.

Ook de wens „gelukkig nieuwjaar” is mij één groot raadsel. „Gelukkig” komt van het woord „geluk,” dat weer een afgeleide is van het werkwoord „lukken.” Wenst u iemand gelukkig nieuwjaar, dan wenst u hem taalkundig gezien een jaar waarin alles lukt. Beetje raar, is het niet? Iemand iets toewensen waarvan u al bij voorbaat weet dat het toch nooit zal gebeuren.

Sterker nog: niets is zo saai als een jaar waarin letterlijk álles lukt, want lukken valt niet op als mislukken niet bestaat. En als lukken toch niet opvalt, is er ook geen reden om gelukkig te zijn. Zit je dan, met al je vreugdeloze successen.

Daar dacht ik over na, terwijl ik tijdens de jaarwisseling naar het vuurwerk keek. Eigenlijk vertelt de wens „gelukkig nieuwjaar” ons dat we enkel gelukkig kunnen zijn als iets lukt. Zo jammer, want het fijne van iets dat níét lukt, is juist dat er altijd hoop over blijft. Hoop dat het een volgende keer wél lukt. Iets om naar uit te kijken, om je op te verheugen.

Zo mijmerde ik wat voor me uit. Domweg gelukkig zijn als iets níét lukt, zou dat ook bestaan? En hoe noemen we dat dan? Misschien is dat wel „tevreden zijn.” Een fijn woord, want in „tevreden” zit het woord „vrede.” Een soort van evenwicht. Dus misschien moet u dat al die mensen maar wensen: een tevreden nieuw jaar. Met veel hoop en zo.