Stel, je rijdt in je gloednieuwe e-bolide over de A2 bij Apeldoorn. Terwijl je bijna geruisloos over het wegdek glijdt, hoor je op de autoradio dat de doorsnee Nederlander minstens vijfduizend commerciële boodschappen per dag te verwerken krijgt. Vijfduizend! Je begint te rekenen. Dat zijn er ruim 1,8 miljoen per jaar.
Maar nu je er zo over nadenkt… Die eindeloze reclameblokken op radio en tv. Dat reusachtige led-scherm waar je net langsreed. De billboards die eerst alleen sportvelden ontsierden, maar nu ook in weilanden opduiken. En dan alle commerciële meuk online. De pop-ups, de banners, de influencers. En zo kun je nog wel even doorgaan. Reclame achterop toegangskaartjes. Op trams en bussen. De levensgrote merknamen op kleding. De samenleving is doordrenkt van reclame, tot die irritante mini-stickertjes op fruit aan toe.
Terwijl niemand reclame nodig heeft, denk je bij jezelf. Als de gaten in je sokken vallen, dan schaf je echt wel nieuwe aan. Daar hoeft zo’n reusachtig billboard langs de A2 je echt niet toe aan te sporen. Maar dat is nu net het punt. De enige reden waarom elke dag duizenden commerciële boodschappen over je worden uitgestort, is omdat er minstens zoveel producten en diensten zijn die niemand écht nodig heeft. Dus moet de behoefte kunstmatig worden gecreëerd. En dat is toch lastig! Zelfs zo lastig, dat reclame bijna als vanzelf is verworden tot een vorm van bedrog die we normaal zijn gaan vinden. Menstruatiebloed is blauw, koeien zijn paars en het logo van de worstfabrikant is een lachend varken.
Reclame is in glitter verpakte lelijkheid. Je bent niet compleet zonder het ongekende genot dat roken, alcohol en gokken je bieden. Een wildgroei aan leugens, steeds met maar één doel: winstmaximalisatie – iets wat sowieso lastig te rijmen valt met eerlijkheid. Maar dat vertellen bedrijven er nooit bij. Liever maken ze je wijs dat ze er voor jou zijn, en niet voor zichzelf.
Sterker nog, tegenwoordig vertelt reclame ons zelfs hoe we moeten leven. Wat dat betreft heeft het de rol van religie overgenomen. Zieltjes winnen met behulp van zoete leugens. Zolang u en ik maar heilig geloven dat wij incompleet zijn zonder al die spulletjes, waar we anders nooit naar zouden tanen. Kerktorens zijn vervangen door torenhoge led-schermen, de totempalen van het kapitalisme. Meer kopen, meer weggooien. Reclame is altijd en overal aanwezig. Het is onze alomtegenwoordige obsessie met consumeren, die de economie draaiende houdt. Oké, intussen gaat het milieu eraan, maar hé, you can’t have it all.
Dus daar glijd je, over de A2. En plots begint het je te dagen. Wacht eens even. Die gloednieuwe elektrische auto onder je achterste. Is die er nu echt om het klimaat te redden? Of red je met die rijdende bak accuzuur alleen maar de autofabrikant? Ben je er goddomme toch weer ingetuind.
