Iedereen is zoekende. Waarnaar? Niemand die het weet. Het probleem is bekend. De oplage van betaalde kranten krimpt jaarlijks met drie tot vijf procent. Er lijkt geen houden aan. De adverteerders zijn al vertrokken. Nog even en het is gedaan met de krant als massamedium. Allemaal de schuld van internet, wordt geroepen. Onzin. Kranten helpen zichzelf om zeep.

Ja maar, jongeren willen niet meer betalen voor nieuws, jammeren de kranten. Om er vervolgens minister Plasterk bij te halen, die deze conclusie in een persbrief (pdf) onderschrijft: jongeren lezen geen betaalde kranten meer.

Onzin. Jongeren lezen wel degelijk betaalde kranten; namelijk via internet. De reden: dan is het gratis. Kijk eens naar de website van de Volkskrant. De belangrijkste artikelen uit de papieren editie zijn online beschikbaar. Gratis. Sterker nog; via internet krijg je er ook nog eens allerlei filmpjes en andere extraatjes bij. Iets wat de papieren lezer die braaf zijn abonnement betaalt maar geen computer heeft, moet ontberen. Dan is de keuze snel gemaakt. Waarom nog een abonnement op die krant nemen?

Alle hens aan dek

Intussen is het alle hens aan dek. Wat te doen? De in journalistieke kringen welbekende Henk Blanken – tevens zelfbenoemd kenner van nieuwe media – betoogt dat de journalistiek slechts één ding kan doen tegen het oprukkende internet: de lezer overtuigen “met briljant geschreven onderzoeksjournalistiek”. Die Henk. Hij heeft de klok horen luiden, maar weet niet waar de klepel hangt. Zolang al die ‘briljant geschreven onderzoeksjournalistiek’ door kranten gratis op hun website wordt aangeboden, zal er weinig veranderen.

Rijst de vraag: waarom geven kranten hun content zomaar weg? Welke gedachte ligt hieraan ten grondslag? ‘Geef het ze gratis; wie weet kopen ze het dan wel’? Denken kranten dat Google Adsense hen rijk gaat maken?

Vanochtend was ik bij mijn bakker. Ik vroeg hem: “heeft u er wel eens aan gedacht uw brood gratis weg te geven? Zo bindt u namelijk uw klanten”. De man lachte me recht in mijn gezicht uit.

De kranten begrijpen het niet

De bakker begrijpt het, de kranten nog niet. Zij zijn van mening dat jongeren niet uit zichzelf beginnen met het lezen van kranten, want “kranten lezen moet je leren”. Waanzin. Het enige wat je jongeren moet leren, is dat nieuws niet gratis is. Nieuwtjes zijn gratis, nieuws niet. Een belangrijk verschil. Maar hoe leer je dat de lezer?

Simpel. Wat zou er gebeuren wanneer alle kranten hun websites opdoeken? Ik zie vier gevolgen:

1: Een enorme kostenbesparing. Krantenwebsites zijn financieel gezien een bodemloze put. Beter is het de vrijgekomen tonnen aan euro’s uit te geven aan datgene waarin je echt goed bent: het schrijven van sterke papieren content.

2: De nieuwsstroom naar weblogs droogt direct op. Bekijk de blogs maar eens goed. Zij zijn voor hun nieuwsgaring bijna allemaal afhankelijk van de papieren media. Kranten zijn zonder dat ze het beseffen de motor van bijna al het nieuws op internet. Er wordt niet voor niets massaal gelinkt naar – en gekopieerd van – websites van kranten.

3: Surfers mogen het voortaan doen met de ANP-berichten op Nu.nl. Eens zien hoelang dat leuk blijft. Veel plezier ermee.

4: Het aantal krantenabonnees stijgt weer. Verschoof de advertentiemarkt in rap tempo naar internet? Adverteerders zijn opportunisten. Moet je eens zien hoe snel ze hun budgetten weer terugschuiven.

Jongeren kiezen voor abonnementen

En nu mijn stelling: wanneer jongeren moeten kiezen tussen het gratis Nu.nl en een betaald krantenabonnement, kiezen ze voor het laatste. Een BigMac is ook goedkoper dan een biefstuk, maar dat betekent niet dat de biefstuk niet wordt verkocht. Op deze manier kunnen kranten prima bestaan, naast internet. Zoals ze ook altijd prima konden bestaan naast radio en televisie.

Maar nee, liever gaan kranten stug door op de ingeslagen weg. Wat daarbij vooral beangstigt, is het absolute gebrek aan kennis. Zo komt in het laatste nummer van De Journalist eindredacteur Arnold Koper van de Volkskrant aan het woord. Hij is met het louche bedrijfje Cozzmoss in zee gegaan om het kopiëren van content tegen te gaan. De internetkennis van Koper blijkt wel uit de volgende quote: “We zijn niet heel streng. Als sites naar ons doorlinken vinden we dat al goed”.

Ook Jacques Kuyf mag zijn zegje doen. Hij is topman bij FD-media, onder andere uitgever van het Financiële Dagblad en BNR-Nieuwsradio. Kuyf wil websites die ‘zijn’ content kopiëren keihard aanpakken. Hoe? “Het zal misschien een jaar duren, maar ik verwacht dat er dan een uitgewerkt systeem is, mogelijk met hulp van Web 3.0.”

Grappig. Dat web 3.0 niet bestaat (diplomatieker gezegd: niemand weet wat het is), is nog niet tot Kuyf doorgedrongen.

Kranten. Ze hebben geen idee.