Eind december vertrek ik samen met mijn vriendin voor een maand naar Californië. Ja, het leven is zo slecht nog niet, maar wat heeft u daarmee te maken? Welnu, de mistige wereld van het online kopen van een vliegticket.
U weet hoe dat gaat. Een vliegticket kopen is geen sinecure. Het staat gelijk aan dag na dag loeren naar de goedkoopste prijs, onder zo gunstig mogelijke omstandigheden. Niets voor mij, maar een globetrotterende vriend wil me wel helpen. Na een week mailt hij me welke directe vlucht naar Los Angeles voor mij het meest gunstig is qua tijd en prijs. Ik antwoord dat ik de vlucht snel zal boeken. Een dag later belt de vriend weer. Of ik de tickets al heb geboekt? Ja, net een uurtje eerder. Een zucht van opluchting aan de andere kant van de lijn. “Dan ben je net op tijd. Ik zit hier achter mijn beeldscherm en hetzelfde ticket kost nu twee keer zo veel.”
En dat binnen het uur! Ik sta versteld. Maar nu komt het. Wanneer mijn vriendin ’s avonds thuiskomt en ik haar wil laten zien hoeveel geluk we hebben gehad, blijkt de prijs voor onze vlucht weer gedaald. Een ticket kost weer precies wat ik ervoor heb betaald. Nee maar, fluctueren de prijzen zo snel? Verdubbelt KLM binnen een tijdsbestek van enkele uren de prijs van een vlucht, om deze vervolgens weer als de wiedeweerga te halveren?
Vreemd. Het is namelijk niet de eerste keer dat ik dit meemaak. Laats boekte ik via NS Hispeed een treinticket naar Berlijn. Diverse dagen achter elkaar bekeek ik de prijs op één bepaalde dag en één bepaald tijdstip. Steeds 98 euro. Toen ik een dag later wilde boeken, was de prijs plots 265,60 euro. Shit, te laat. Nou ja, dan maar niet, want dat bedrag heb ik niet over voor de reis. Tot ik een dag later wéér keek en de prijs wederom 98 euro was. Ik wist wat me te doen stond. Snel boeken.
Nu dus hetzelfde online gelazer, bij de KLM. Er begint me iets te dagen. Ik bel mijn globetrottende vriend, maar krijg hem niet te pakken. Dat is jammer, want ik had graag willen checken of wij op hetzelfde moment ook dezelfde prijs op ons scherm hebben staan. Het zou mij namelijk niets verbazen als klm.com en nshispeed.nl de ip-adressen van klanten checken om aan de hand daarvan de hoogte van de getoonde prijzen te bepalen.
Heb je bijvoorbeeld vijf keer dezelfde reis gecheckt, schotelt KLM je bij de zesde keer de dubbele prijs voor. Om vervolgens, bij de zevende keer weer de oude prijs te tonen. Een slimme manier om de twijfelde klant over de streep te trekken. Ik zie ze ertoe in staat, want de reisbranche is gek op ip-adressen. Zo verstrekken luchtvaartmaatschappijen de ip-adressen van klanten aan de Amerikaanse overheid. En Ryanair gebruikte al in 2005 het ip-adres van klanten om hen gericht aanvullende diensten in de maag te splitsen.
Of – een andere theorie – is het gewoon het aantal hits op één bepaalde vlucht dat de prijs opdrijft? Maar waarom daalt de prijs dan weer een dag later? Vragen, allemaal vragen. Volgens welke algoritmes worden online prijzen in de reisbranche bepaald? Een zoektocht op internet levert weinig op. Behalve dan dat ‘yield management’ (want over deze tak van sport hebben we het hier) zijn oorsprong vindt in – jawel – de luchtvaartsector. Wikipedia omschrijft het als volgt: “Via speciale software wordt het juiste aantal stoelen toegewezen naar het juiste aantal passagiers, aan de juiste prijs. Op basis daarvan wordt een actuele prijs van het vliegticket bepaald.” Simpel gezegd: niets is erger dan opstijgen met een lege stoel. Elke prijs die wordt betaald voor zo’n stoel, hoe laag ook, is extra omzet. Dat heet met een mooi woord ‘prijselasticiteit’.
Allemaal leuk en aardig, maar als consument die van de hoed en de rand wil weten, schiet je daar niets mee op. Het is wachten op de eerste klokkenluider uit de online reisbranche die een boekje open doet. Tot die tijd moeten we het doen met welgeteld één onderzoek; namelijk naar de tarieven van Ryanair. Wat bleek; de prijsstijgingen en -dalingen liepen op tot 640 procent. Het leek wel een loterij. Vandaar de conclusie van de onderzoekers: ‘regelmatig checken loont’. Mijn aanvullend advies zou zijn: doe dat dan wel vanachter een proxyserver, om je ip-adres af te schermen.
