De boekenbranche is dolende. Ze weet het niet meer. Afgelopen week startten Selexyz & De Slegte daarom de website vraagteken.info. Of de klant wellicht weet wat zij moeten doen om te overleven? Met 92 twitter-followers op het moment van schrijven, loopt het al lekker storm.
Wat ging vooraf? Investeringsbedrijf ProCures, eigenaar van De Slegte, kocht enkele maanden geleden boekketen Selexyz op. Inmiddels is ProCures begonnen beide zaken onder één dak te brengen. Een nieuwe winkelformule! Te beginnen in Leeuwarden, Groningen, Arnhem, Nijmegen en Eindhoven. Een winkelmanager meldt in het NRC Handelsblad de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien: “nu alles onder één dak zit, denk ik dat dit de ideale winkel is voor de boekenliefhebber.” Oh, de ironie, wanneer even verder in het artikel de directeur van Bol.com aan het woord komt. Hij meldt fijntjes dat bij hem ook nieuwe en tweedehands boeken onder één dak zitten: 100.000 nieuwe titels en 600.000 tweedehands. Boks daar maar eens tegenop als boekhandel van vlees en bloed.
En dat is nu net wat ProCures gaat proberen. In april 2013 moet in Utrecht de eerste ‘belevingsboekwinkel’ haar deuren openen. Een boekwinkel 3.0 zoals we die nog nooit hebben gezien, volgens Paul Dumas, directeur van ProCures. Hij licht alvast een tip van de sluier op. In de belevingsboekwinkel worden bijvoorbeeld ook artikelen verkocht en leuke dingetjes georganiseerd die niets met boeken te maken hebben. Een cursus Italiaans bij de reisboeken bijvoorbeeld, of een kookeiland bij de kookboeken. Daarnaast heeft Dumas nog een nieuwtje dat de verkoop moet opstuwen. Kinderboeken komen op kinderhoogte te staan en klanten mogen voortaan met hun kopje koffie door de winkel lopen. Ja, meneer Dumas heeft zijn ogen goed de kost gegeven bij de Albert Heijn. Ook de thuisbezorgservice is gekopieerd. Boeken die via internet worden besteld en in de winkel voorradig zijn, worden binnen een paar uur met de brommer thuis afgeleverd. Dumas: “Dat kan Bol.com dus niet.” Klopt. En kookeilanden heeft Bol.com ook niet, maar ik geloof niet dat de internetgigant dat als een nadeel ziet.
Rijst de vraag: is Dumas al eens in de Verenigde Staten een grote boekhandel binnengestapt? Begin dit jaar zag ik daar het voorland van zijn belevingsboekwinkel. Ik was in Phoenix, Arizona. In deze metropool kon ik met grote moeite één boekhandel vinden. Een hele grote, dat wel. Ook hier werden allerlei snuisterijen verkocht en er was een gezellig café waar je heerlijke chocoladekoeken kon kopen. Klanten mochten zelfs boeken uit de schappen pakken, om die vervolgens in het café te lezen. Daarna zette het personeel ze wel weer terug. Eigenlijk was het veel meer een café met de grootste leestafel ter wereld dan een boekhandel. De winkelbediende die ik sprak had er weinig vertrouwen in, terwijl hij enkele beduimelde boeken terug in de kast zette. Ik kocht een e-reader en vertrok weer.
Zou Dumas beseffen dat de geschiedenis zich herhaalt? Tien jaar geleden riepen cd-winkels dat het kopen van een cd weer een belevenis moest worden. Dat zou ze leren, die mp3’s! Liever komt hij met cijfers die de hoop in stand houden: maar liefst 72 procent van de boekenomzet is afkomstig van de verkoop van papieren boeken via de winkel. 25 procent van de boekenomzet wordt gevormd door de verkoop van papieren boeken via internet. En slechts 3 procent van de boekenomzet wordt bij elkaar gesprokkeld door de verkoop van e-books. Dat laatste zal zeker kloppen. Maar hoe dom is het enkel naar de omzet te kijken, wanneer je weet dat de verkoop van e-readers en tablets de pan uit rijst, en alle titels van bestsellers via een torrent van internet zijn te halen? Helemaal gratis, dat is nu net de clou. Sta je dan met je omzetcijfers.
Dat gezegd hebbende, ging hier net de deurbel. Een vriend op een brommertje. Hij kwam even een usb-stick met daarop 9100 Nederlandstalige e-books afleveren. Nog geen 8GB groot. Dat is het fijne van epub-bestanden. Ze zijn zo klein dat verspreiding in real life plaatsvindt. Wie graag veel romans leest, heeft internet niet eens nodig. De boekwinkel 3.0 past op een usb-stick. Dát is de echte uitdaging voor ProCures.
