Woord van de week: kosteneffectief. Want wat mag een mensenleven kosten? Die vraag is weer actueel sinds het Zorginstituut minister Schippers van Volksgezondheid aanraadde om Orkambi, een nieuw medicijn tegen taaislijmziekte, niet op te nemen in het basispakket.
Circa 1500 Nederlanders lijden aan deze ongeneeslijke aandoening. Zij worden zelden ouder dan veertig jaar. Van hen heeft ongeveer de helft baat bij het nieuwe medicijn, dat hun levensverwachting met tientallen jaren kan doen toenemen. Kosten: 170.000 euro per patiënt per jaar. Dat is “niet kosteneffectief” volgens het Zorginstituut. Eerst moet er 80 procent van de prijs af.
Hetzelfde geldt voor een medicijn tegen de zeldzame stofwisselingsziekte Morquio. Neem nu Nick de Kinkelder (25). Hij is één meter groot, zit in een rolstoel en heeft door deformatie van zijn skelet helse pijn. Er ís er een medicijn op de markt dat zijn pijn verlicht en mogelijk zelfs de progressie van zijn ziekte stopt. Bij Nick werkt het. Niet dat hij weer kan lopen, maar de pijn is minder. Plots is het leven het weer waard om geleefd te worden.
Ook dit medicijn is door het Zorginstituut afgewezen voor vergoeding. Te duur, namelijk een half miljoen euro per patiënt per jaar. Bovendien kan niet goed worden nagegaan of het middel wel echt werkt, simpelweg omdat er zo weinig patiënten zijn, slechts 17 in heel Nederland.
Dus: niet kosteneffectief. Dag Nick, succes met de rest van je leven!
Zijn we weer terug bij de hamvraag: wat mag een mensenleven kosten? Medisch specialisten stelden in 2014 al een prijsplafond voor. Kost een behandeling meer dan 80.000 euro per gewonnen levensjaar, dan zou de ingreep niet vergoed moeten worden. Iets waarvoor de Raad voor de Volksgezondheid overigens in 2006 al pleitte.
Bijkomende vragen doemen op. Hoe kan het dat medisch specialisten (die toch allemaal de eed van Hippocrates hebben afgelegd) pleiten voor een medische selectie, louter op basis van geld? Terwijl de gedachte achter ons zorgstelsel toch is dat het collectief het individu helpt? Doe dat dan, het geld is er!
Zorgverzekeraars maken jaar na jaar recordwinsten. Inmiddels hebben ze miljarden meer in kas dan zij onder de huidige regels als reserves moeten aanhouden. Wat ze met dat geld doen? Oppotten voor mindere tijden. Waanzin, want hun inkomsten zijn juist bij wet gegarandeerd.
Maar de allerbelangrijkste vraag is en blijft deze: hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat we als samenleving een ethische discussie voeren aan de hand van willekeurig gekozen financiële getallen? Hoezo 80.000 euro per gewonnen levensjaar? Waarom niet 100.000? Of 200.000? Of 60.000? Waar komt dat getal vandaan, wie heeft het berekend? En als het straks slechter gaat met de overheidsfinanciën, wordt dat bedrag dan stiekem naar beneden bijgesteld?
Hoeveel mensen sterven er vroegtijdig in Nederland omdat hun behandeling ‘niet kosteneffectief’ is? Misschien dat iemand daar eens Kamervragen over kan stellen.
En hoe zit het eigenlijk met Derk Bolt, de ontvoerde televisiepresentator? Reken maar dat er losgeld is betaald om hem vrij te krijgen, al zal dat nooit officieel worden erkend. Maar hoeveel dan? Derk is 62. Gaan we dan ook uit van 80.000 euro per gewonnen levensjaar? Of is zijn leven meer waard dan dat van iemand met taaislijmziekte?
Wie het weet, mag het zeggen.